نگهداری ماهیهای آب شور و شیرین

غالب این دستگاه ها جهت تصفیه و آهک زدائی آب در مقیاس زیاد صحیح عمل می کنند اما در مورد تصفیه آب در مقیاس کم به دلایل زیر دچار اشکال بوده و و در برخی از موارد مواد مضر وارد آب می کنند. این روش ها یا از فیلتر ساده سرامیک و غیرو و یا از فیلترهای حاوی ذغال اکتیو و رزین های تعویض یون (Ion exchange) در بسته های پلاستیکی و یا از اسموز معکوس (Revers osmos) استفاده می کنند. یکی از رایج ترین این دستگاه ها ظرف پلاستیکی ای است که در آن یک فیلتر حاوی مخلوطی از ذغال اکتیو و رزین تعویض یون قرار گرفته و آب با گذر از آن، از قرار تصفیه می شود؛ این فیلتر هرچند یکبار می بایست تعويض شود. مهم ترین اشکال این فیلترها بر اساس آزمایشات مؤسسه بررسی محصولات در آلمان (Stiftung Warentest) این است که همواره درست عمل نمی کنند و برخلاف ادعای تولید کننده صرفا مقداری از سختی آب را (حدود 20%) گرفته و قادر به تصفیه مواد مضر دیگر آب نیستند. دیگر آنکه آن ها آب را اسیدی می کنند. این امر باعث حل شدن قلزات مضر همچون کرم و نیکل در ظروف فلزی می شوند. سوم اینکه زمان اشباع شدن این فیلترها معلوم نیست و زمان تعویض آنها نه بر اساس آزمایش های جدی، بلکه بر اساس تخمین پیشنهاد می شود. به این جهت چنانچه این فیلترها در زمان مشخص تعویض نشوند بعد از اشباع شدن، مواد اضافی و مضر و حتی باکتری نیز وارد آب می کنند.
از جانب دیگر هرچه ذرات معلق در آب بیشتر باشد منافذ جذب مواد این نوع فیلتر و فیلترهای دیگر ومنجمله فیلترها با ذغال اکتیو و سرامیک سریع تر بسته شده و دیگر هیچ تصفیه ای با آن ها صورت نمی پذیرد. از این رو این فیلترها در بهترین شرایط قادر به بهبود کیفیت آب لوله کشی تصفیه شده زلال که میزان کدر بودن آن کم است، هستند. به عبارت دیگر چنانچه میزان کدر بودن آب لوله کشی زیاد باشد عملا این دستگاه ها عمل نمی کنند. این مضرات البته در صورتی به این نکات محدود می شود که از این فیلترها صحیح استفاده شود.
به طور کل در تمامی دستگاه هائی که دارای فیلتر هستند به علت وجود رطوبت در آنها و کمبود اکسیژن و نور در آنها باکتری های خطرناک سریعا رشد کرده و به محض استفاده مجدد، آنها وارد آب شده و می توانند باعث بیماری شوند. از این رو تولید کنندگان این دستگاه ها توصیه می کنند آب را جهت ضد عفونی کردن پس از تصفیه بجوشانید. در مجموع مؤسسه فوق الذکر و همچنین اداره پیش گیری از سوانح آلمان (Amt fuer Katastrophenschut) پس از آزمایش این فیلترها، استفاده از آنها را توصیه نمی کنند.
بر اساس آزمایش های انجام شده توسط مؤسسات فوق الذکر از بین تمامی دستگاه های موجود برای تصفیه آب در منزل تنها دستگاه هائی که بر اساس روش اسموز معکوس عمل می کنند، قابل اطمینان هستند. اما از سوئی قیمت خرید این دستگاه ها گران است ( حدود900 هزار تومان در آلمان ) و از سوی دیگر بسیار حساس بوده و تمامی املاح آب را گرفته و آب مقطر تولید می کنند. مصرف آب مقطر برای سلامتی انسان مضر است. تکنیک نوظهور تصفیه آب
این تکنیک جدید که طی سال ها تحقیق در آلمان توسط یک ایرانی متخصص تصفبه آب اختراع و به ثبت جهانی رسیده تنها بر اساس روش حرارتی و بدون استفاده از مواد شیمیائی و فیلتر و غیره عمل کرده و برای اولین بار به بازار عرضه می شود.
ابتدا آب در این دستگاه در اثر حرارت خواه ناخواه ضدعفونی شده و امکان بوجود آمدن باکتری در آب و دستگاه وجود ندارد. از آنجا که فیلتر در این دستگاه بکار نرفته هرگز قدرت تصفیه آن اشباع نمی شود و نیازی هم به خرید دائم فیلتر و غیره نیست. قدرت تصفیه دستگاه هیچگاه حتی نوسان نداشته و بر اساس آزمایشات متعدد تمای موادی که در پائین بر شمرده شده با اطمینان از آب جدا می شوند:
در جریان تصفیه آب در این دستگاه بدون اضافه کردن مواد شیمیائی بر اساس آخرين تحقیقات علمی به علت تنظیم و تشدید جريان هیدرودينامیک و فعل و افعالات شیمیائی در سطوح نانو و میکرو در آب همراه آلیاژ ویژه ای که در ساخت دستگاه بکار رفته و به عنوان کاتالیزور عمل می کند، امکان فعل و انفعالات شیمیائی سریع و بیشتری را در آب برای اولین بار عملی ساخته و همزمان میزان قلیائی آب را افزایش می دهد که برای سلامتی بسیار مفید است. در کنار ضد عفونی شدن آب از سوئی تا میزان 80% سختی آب کاهش پیدا می کند. همزمان برخی از آلاینده به صورت رسوب ته نشین می شوند و یا به صورت گاز از آب جدا می شوند. نمونه های آلاینده از این قرارند:
- فلزات آهن، منگان، سرب، جیوه، کادمیوم، کرم، مس، روی و نیکل و آرسنیک و فلورید و همچنین فلزات رادیو اکتیو
- کلر، آمونیاک ، بو، تمام ترکیبات فرار و نیمه فرار( از جمله حلال ها و برخی از مواد دفع آفات)
ـ علاوه بر مواد مذکور از میزان کدر بودن آب که ناشی از شناوری ذرات معلق ترکیبات آلی و معدنی در آب است تا حدود 75% کاسته می شود. از این رو مورد استفاده این دستگاه تنها به تصفیه آب لوله کشی منحصر نشده بلکه می تواند آب های زیرزمینی و سطحی با میزان کدر بودن زیاد را نیز تصفیه کند.
در تمامی آب گرم کن های رایج جهت کاهش سختی آب می بایست مدت مدیدی آب را جوشاند اما از آنجا که میزان قلیائی آن به اندازه کافی بالا نمی رود، آلاینده ها و مواد معلق از آب جدا نمی شوند، ضمن اینکه مقدار زیادی از آب بخار شده، غلظت مواد در آن افزایش یافته و هزینه این کار نیز زیاد است. در مقابل، در این دستگاه نوظهور بدون صرف انرژی و زمان بیشتر از انرژی و زمان مورد نیاز جهت گرم کردن آب، همزمان تصفیه نیز در آب صورت می پذیرد؛ ضمن اینکه در جریان این نوع تصفیه تمام املاح سالم آب گرفته نشده و امتیاز آن در مقابل روش اسموز معکوس علاوه بر ارزان بودن در این نکته است. این دستگاه حدود 80% از دستگاه های اسموز معکوس ارزانتر است.
گرم کردن دستگاه می تواند با برق، گاز ، نفت و یا هیزم انجام گیرد. به این خاطر جهت تهیه آب سالم، به ویژه در سفر و مناطق فاقد آب لوله کشی و همجنین سوانح این دستگاه وسیله قابل اعتمادی جهت تهیه آب آشامیدنی سالم تر و به مراتب ارزانتر از آب های آشامیدنی در بطری است.

ـ هزینه تصفیه
جهت اثبات مناسب تر بودن هزینه تصفیه با این دستگاه در مفایسه با روش های دیگر محاسبه زیر انجام می گیرد.
از آنجا که بهای فیلترها در بازار ایران در دست نیست و بخاطر اینکه هرکس بتواند این مقایسه را شخصا انجام دهد این مقایسه بر اساس قیمت ها در آلمان و میزان برق مصرفی برای تصفیه آب توسط دستگاه جدید انجام می گیرد.
مبنای محاسبه قیمت هر کیلو وات برق در آلمان که حدود 160 تومان است می باشد، بر مبنای هر یورو معادل با 1000تومان. این دستگاه جدید قادر به تصفیه 3 لیتر آب در عرض 15دقیقه با گرم کننده ای به قدرت 1200 وات در ساعت است. بر این اساس هزینه تصفیه هر لیتر آب حدود 17 تومان می شود.
بر اساس محاسبه مؤسسه بررسی محصولات در آلمان بهای تصفیه هر یک لیتر آب با دستگاه هائی که در بالا ذکرشان رفت بین 40 تا 120 تومان است. 40 تومان برای فیلترها با مضرات فوق الذکر و120 تومان هزینه تصفیه با دستگاه اسموز معکوس است.
در صورت استفاده از گاز جهت گرم کردن میزان هزینه تصفیه آب بیش از 50% (بر اساس هزینه گاز در آلمان) کاهش پیدا می کند.
به این ترتیب هزینه تصفیه آب با دستگاه جدید با برق کمتر از پنجاه درصد و با گاز کمتر از 75% ارزانترین دستگاه در بازار است. از آنجا که گرم کردن آب با گاز نیز امکانپذیر است، به علت پائین بودن بهای گاز در ایران هزینه تصفیه آب به کمک این دستگاه تقریبا ناچیز بوده و در مقایسه با دستگاه های دیگر سالم ترین آب را تولید می کند. از سوی دیگر چنانچه آب خواه ناخواه جهت تهیه نوشابه های گرم و آشپزی می بایست گرم شود، عملا بهای تصفیه به حدود صفر می رسد و هزینه مصرف کننده تنها یکبار است، یعنی بهای خود دستگاه. درعوض دیگر نیازی به آب گرم کن دومی نیست. به علاوه چون دستگاه فلزی است تبعا عمر آن در مقایسه با ظروف پلاستیکی چند برابر است.
به دلایل فوق این روش تصفیه آب بویژه در کشورهائی چون ایران که منابع انرژی ارزان در اختیار دارند حتی در مقیاس صنعتی با همه روش های دیگر تصفیه آب گرم رقابت کرده و به مراتب آب سالم تری تحویل می دهد.
از این دستگاه نوظهور البته می توان همزمان به عنوان سماور ایده آل و مدرن نیز استفاده کرد. استفاده آب از این دستگاه جهت درست کردن چای و قهوه بسیار قابل توصیه است، زیرا به عنوان مثال عطر و رنگ و مزه چای بیش از آنکه به نوع چای مربوط شود به آب سبک و زلال و سالم بستگی دارد؛ و هنگامی که جهت دم کردن چای آب مدت بیشتری روی حرارت پائین می جوشد همزمان کیفیت آب آن نیز بهتر و سالم تر می شود.
مصرف این آب به ویژه برای نوزادان و کهن سالان و کسانی که آلرژی دارند بسیار قابل توصیه است، زیرا جهت تصفیه و جدا شدن آلاینده ها هیچ ماده شیمیائی وارد آب نمی شود.
بهای نوع تمام اتوماتیک برقی دستگاه، ساخت آلمان، با ظرفیت سه لیتر در آلمان حدود 150هزار و نوع سا ده 5/2 لیتری آن100 هزارتومان و نوع ساده تر که روی اجاق قرار می گیرد حدود 50 هزار هزار تومان خواهد بود.
به علت ساده بودن نسبی تکنیک بکار رفته در این دستگاه از سوئی می توان دستگاه ها را در ایران نیز تولید کرده و آنرا جهت تصفیه آب در هر مقیاسی جهت مصرف در منازل، اماکن عمومی (بیمارستان ها، هتل ها، مدارس و پادگان ها و غیرو) و همچنین در رشته های مختلف صنعت بکار گرفت.
از امتیازات دیگر این تکنیک این است که در قیاس با تکنیک های دیگر این اس که
ـ به مراتب رسوب کمتر تولید کرده و جهت حفظ محیط زیست بسیار قابل توصیه است.
ـ نیاز به مواد شیمیائی و فیلتر ندارد. ـ کار با آن بسیار ساده بوده و نیازمند سرپرستی متخصص ندارد. به دلایل فوق استفاده از این تکنیک در نواحی ای که دچار سوانح شده اند بسیار قابل توصیه است. با داشتن یک دستگاه کوچک هر خانواده می تواند از هر آبی نیاز آب آشامیدنی خود را برطرف کند. در کشورهائی چون ایران که انرژی های فسیلی و آفتاب فراوان دارد می توان در زمینه تصفیه فاضلاب هم از آن استفاده کرد.

فیلتر و تصفیه آب :
فیلتر جزء اصلی هر آکواریومیه که اگه خوب کار کنه و مناسب با حجم آب باشه , حتا تا 2 – 3 سال نیاز ندارین آب آکواریوم رو عوض کنید . پس در خرید فیلتر ها باید خیلی دقت کنید . فیلترها برای انوع ماهی ها هم فرق میکنن . مثلن برای ماهی هایی مثل ماهی طلایی یا گربه ماهی ها یا ماهی های گوشتخوار باید فیلتر های قوی بکار برد چون این ماهی ها آب رو گل آلود میکنن بخاطر پر خور بودن و بلعیدن ماسه ها و تعادل آب رو به هم میریزن ! کلن نوع فیلتر بستگی به اندازه و تعداد ماهی ها و سایز آکواریوم شما داره و هر اندازه ماهی ها بزرگتر و بیشتر باشن و آکواریوم بزرگتر باشه , فیلترها هم باید قویتر و بزرگتر باشن و هر اندازه ماهی ها کوچکتر و کمتر باشن , نیاز چندانی به فیلتر های حرفه ای نیست ! کلن چند نوع فیلتر داریم :
- فیلتر های ساده یا کفی .
- فیلترهای داخلی .
- فیلترهای بیولوژیک یا رزین .

- فیلترهای ساده یا به اصطلاح کفی :

فیلترهایی هستن که وظیفه شون فقط گردش آب در کف آکواریوم و صاف کردن آب از ذرات بسیار ریز و محلول هست و مانع از گل آلود شدن آب میشن و بجز این کار دیگه ای نمیکنن . این فیلترها در تمام آکواریوم ها باید نصب بشه و وجودشون ضروریه . آکواریومیست های کم تجربه تصور میکنن این فیلترها آب رو گل آلود میکنن یا باعث رشد جلبک ها میشن در صورتیکه اینطور نیست و وجود این فیلترها ضروریه چون باعث گردش آب در کف آکواریوم و زیر ماسه ها میشن و باکتریهای مفید رو فعال میکنه و در تمام آکواریوم پراکنده میکنه ! این فیلترها رو روی شیشه کف آکواریوم قرار میدن و بعد روی اونها ماسه ها رو میریزن . ضخامت ماسه های روی فیلتر باید حداقل 5 سانتیمتر و حداکثر 8 سانتیمتر باشه این فیلترها با جریان هوا کار میکنن .

فیلترهای داخلی یا اسفنجی :

فیلترهایی هستن نیمه حرفه ای که داخل آکواریوم کار گذاشته میشن و در واقع به شیشه آکواریوم میچسبن توسط بادکش . این فیلترها خیلی مفید هستن و هم عمل صاف کردن آب رو انجام میدن و هم اکسیژن رسانی میکنن و جریان ملایمی هم در آب ایجاد میکنن . این فیلترها برقی هستن و 12 ولت و منبع محرکه اونها باید حتمن در داخل آب قرار بگیره برای خنک شدن وگرنه میسوزن مگر انواعی که موتور در زیر قرار گرفته و نیازی نیست بطور کامل در داخل آب قرار بگیرن . پس دقت کنین هیچ وقت سطح آب از سطح موتور فیلتر پایین تر نیاد . تمیز کردن اونها هم ساده ست و کافیه اسنفج داخل مخزن تصفیه رو زیر شیر آب " بدون هیچ ماده شوینده شیمایی " بشورید و دوباره وصل کنید .

نکاتی که برای خرید این فیلترها خوبه در نظر بگیرید اینها هستن :

- از فروشنده بخواهید دستگاه رو جلوتون حتمن امتحان کنه !
- دستگاه نباید صدا داشته باشه و باید بی صدا باشه !
- گاهی اوقات مارکهای چینی و غیر مرغوب این فیلترها اتصالی دارن و برق رو رد میکنن و خطرناک هستن ! از فروشنده بخواهین این مورد رو هم امتحان کنه !
- موقع خرید از فروشنده ضمانت بخواهید که اگر بعد از چند روز دستگاه به صدا افتاد یا اتصالی داشت , اونو براتون عوض کنه و پس بگیره !
- سعی کنید مارک های معتبر تهیه کنید و از خرید اجناس چینی خودداری کنید . بهترین نوع فیلترها فیلترهای EHEIM آلمان یا Fluval آمریکا ست که هم بی صدا هستن و هم کارایی خیلی خوبی دارن و آب رو خیلی سریع شفاف و تصفیه میکنن . میتونید مقدار کمی زغال اکتیو در مخزن این فیلترها قرار بدید تا آب رو کریستالی و شفاف کنن .

نکته !! هرگز برای شستن اسفنج داخل فیلتر از مواد شوینده استفاده نکنید و فقط با آب یا محلول اب و نمک و یا محلول پرمنگنات پتاسیم و آب اونها رو بشورید !!! بهتر هم این هست که یک بسته زغال اکتیو بخرید و مقداری از زغال رو اطراف اسفنج فیلتر بریزید تا هم بوی آب رو بگیره و هم آب رو شفاف و کریستالی بکنه و از طرفی pH آب رو متعادل نگه داره و تمام ذرات رو جدب کنه ! دقت کنید موقع درمان ماهی از زغال اکتیو هرگز استفاده نکنید چون دارو رو بی اثر میکنه !!!

- فیلترهای بیولوژیک یا رزین : جزو فیلترهای حرفه ای هستن و آب رو بجز تصفیه کردن , از نظر pH و dh هم تنظیم میکنن و در واقع آب رو سبک و یا سنگین میکنن بسته به نیاز ماهی های خاص بخاطر داشتن مواد رزین و بیولوژیک و زغال های فعال کننده در داخل فیلتر . این فیلترها گرون قیمت هستن و برای آکواریومیست های حرفه ای یا آکواریوم های بزرگ مناسبن و ماهی های گران قیمت . معمولن چون حجم بزرگی هم دارن برای آکواریوم های بزرگ بکار برده میشن و بیرون آکواریوم قرار میگیرن و مقدار زیادی آب رو تصفیه میکنن .

* بهترین پیشنهاد برای خرید فیلتر اینه که هم از فیلتر کفی و هم از فیلتر داخلی بصورت همزمان استفاده کنید . در اینصورت آب آکواریومتون رو سالانه میتونید عوض کنید و ماهی ها همیشه شاداب و سرحال میمونن در ضمن هر هفته باید حتمن 25% از آب آکواریومتون رو تخلیه کنید و با آب تازه ای که 24 ساعت مونده جایگزین کنین . در این صورت ماهی ها همیشه سرحال و شاداب میمونن .
مواد لازم برای فیلترها :
از مواد مفید و ضروری برای فیلترها میشه از زغال اکتیو و سرامیک نام برد که هر دوی اینها جزو مواد لازم برای هر فیلتری هستن و بهتر اینه که اگر هم از فیلترهای اسفنجی استفاده میکنیم داخل اونها کمی زغال اکتیو قرار بدیم و یا اگر محفظه ای داریم که میتونیم جریان آب فیلتر رو به اون وصل کنیم , از سرامیک هم استفاده کنیم !
- زغال اکتیو , Activated Carbon :
نوعی زغال مخصوص برای فیلترینگ آب هست که بهتره از مغازه های آکواریوم فروشی خریداری بشه تا فرمولش مناسب باشه . زغال اکتیو آب آکواریوم رو زلال و شفاف و به اصطلاح کریستالی میکنه و بوی بد آب رو میگیره و ذرات معلق در آب رو جذب میکنه و pH آب رو در حد متعادل نگه میداره . از این نظر باید حتمن در هر آکواریومی وجود داشته باشه تا هم شرایط اکوسیستم آکواریوم رو تعدیل کنه و هم برای سلامت ماهی ها مفید واقع بشه . زغال اکتیو رو هر 2 تا 3 ماه یکبار باید عوض کرد . وقتیکه حس کنیم آب آکواریوم کمی کهربایی و زرد رنگ شده زمان تعویض زغال هاست .
- سرامیک , Bio Ceramic :
سرامیک برای تولید باکتریهای مفیدی مثل باکتریهای ازت خوار در محیط آکواریوم بکار میره و بسیار برای آکواریوم و ماهی ها مفیده . با باکتری سازی , آب بصورت بیولوژیک تصفیه و پالایش میشه و گازهای زیان آور محلول در آب مثل ازت و نیترات و نیتریت و متان تعدیل و ترکیب و در حد متعادل در میان . سرامیک دارای خلل و فرج بسیار ریزی هست که محیط بسیار مناسبی رو برای رشد باکتری ها ایجاد میکنه . باکتریها در این سوراخهای ریز قرار میگیرن و شروع به ساخت کلونی میکنن . معمولن یک هفته طول میکشه تا کلونی باکتریها ساخته بشه . این باکتریها مواد ازته محلول در آب رو به مواد نیتروژن دار مناسب تبدیل میکنن که هم برای گیاهان خیلی مفیده و هم برای ماهی ها . نقش اصلی این باکتری ها بالا بردن سطح اکسیژن محلول در آب و از بین بردن بعضی ویروسها و پارازیتها و کمک به کارکرد بهتر فیلترهاست . بهتره سرامیک ها رو در مسیر جریان آب قرار بدیم تا با اکسیژن رسانی به سرامیک ها , باکتریها رو زیاد و فعالتر کنیم و به رشدشون کمک کنیم و همچنین جریان آب باعث پراکنده شدن باکتری ها در سطح آب بشه . تعویض سرامیک سالیانه هست و در موقع شستشو هم باید حتمن با آب داخل آکواریوم اونها رو شست . استفاده از آب شیر که حاوی کلر هست باعث نابود شدن باکتریها میشه و دوباره زمان زیادی طول میکه تا کلونی باکتریها تشکیل بشه و در این مدت شرایط نامناسبی در آکواریوم میتونه حاکم بشه .
- شیشه پاک کن :
این وسیله برای پاک کردن بخش جدار داخلی شیشه های آکواریوم بکار برده میشه که بعضی اوقات بخاطر شدت نور , سبز میشه و جلبک میبنده . این وسیله از دو قطعه آهن ربای قوی تشکیل شده که بدون فرو کردن دست در آب , شیشه ها رو به سادگی تمیز میکنه و وسیله بسیار مفیدیه . بجز این میتونید از روش های بیولوژیک هم استفاده کنید مثل استفاده از ماهی های شیشه پاک کن که میتونن شیشه ها رو تمیز نگه دارن و از جلبکها تغذیه میکنن و یا استفاده از نوزادان قورباغه در آکواریوم ماهی های گوشتخوار که هم تمام جلبکها رو نابود میکنن و هم توسط ماهی ها خورده میشن .